References
- Adamiak W., Kołwzan B.: Bioindykatory zanieczyszczeń atmosfery. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Jerzego Zwoździaka: Człowiek, Środowisko, Zagrożenie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 147-163, Wrocław 2002.
- Agents Classified by the IARC Monographs, Volumes 1-117, https://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/ClassificationsAlphaOrder.pdf
- Ames B.N., McCann J., Yamasaki E.: Methods for detecting carcinogens and mutagens with the salmonell/memmalian-microsome mutagenicity test. Mutation Research, 31: 347-364, 1975.
- Atadashi I.M., Aroua M.K., Abdul A.: High qality biodiesel and its diesel engine application. A review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14, 7:1999-2008, 2010.
- Attfield M.D., Schleiff P.L., Lubin J.H., Blair A., Steward P.A., Vermeulen R., Coble J.B., Silverman D.T.: The diesel exhaust in miners study: A cohort mortality study with emphasis on lung cancer. Journal of the National Cancer Institute, 104: 869-883, 2012.
- Bahavaraju L., Shannahan J., William A., William A., McCormick R., McGee J., Kodavanti U., Madden M.: Diesel and biodiesel exhaust particle effects on rat alveolar macrophages with in vitro exposure. Chemosphere, 104: 126-133, 2014.
- Banaszuk P., Szpica D., Czaban J., Ribbe L., Weresa E.: A framework for biofuel production in the rural areas. Combustion Engines, 162, 3: 212-218, 2015.
- Bartłomiejczyk T., Lankoff A., Kruszewski M., Szumiel I.: Silver nanoparticles – allies or adversaries? Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 20, 1: 48-54, 2013.
- Bartosz G.: Druga twarz tlenu. Wolne rodniki w przyrodzie. Wydawnictwo PWN, 289-290, Warszawa 2006.
- Betha R., Pavagadhi S., Sethu S., Hande M.P., Balasubramanian R.: Comparative in vitro cytotoxi-city assessment of airbone particulate matter emitted from stationary engine fuelled with diesel and waste cooking oil-derived biodiesel. Atmospheric Environment, 61: 23-29, 2012.
- Bezak–Mazur E.: Elementy toksykologii środowiskowej. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, 372: 69-80, Kielce 2001.
- Bonisławska A., Semkowicz–Dobrzański K., Nałęcz–Jawecki G., Sawicki J.: Ocena przydatności krótkoterminowych testów bakteryjnych SOS Chromotest oraz UMU Test w badaniach genotoksyczności związków chemicznych oraz prób środowiskowych. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Barbary Kołwzan i Kazimierza Grabasa: Ekotoksykologia w ochronie środowiska. PZITS, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 37-44, Wrocław 2008.
- Brzuzan P., Woźny M., Łuczyński M.K.: Toksykologia molekularna, przewodnik do ćwiczeń, Uniwersytet Warmińsko Mazurski, 1-75, Olsztyn 2007.
- Bubak A. Biomonitoring mutagenności powietrza atmosferycznego i wody. http//www.ietu.katowice.pl/wpr/Dokumenty/Materiały_szkoleniowe/Szkol12/18.
- Bünger J., Krahl J., Baum K., Schröder O., Müller M., Westphal G., Ruhnau P., Schulz T.G., Hallier E.: Cytotoxic and mutagenic effects particle size and concentration analysis of diesel engine emissions using biodiesel and petrol diesel as fuel. Archives of Toxicology, 74, 8: 490-498, 2000.
- Chłopek Z., Jarczewski M., Bardzinski W., Sar H.: Influence of fatty acid methyl esters’ additive to diesel engine on ecology, fuel consumption and vehicle’s performance. Journal of KONES Powertrain and Transport, 13, 1: 261-268, 2006.
- Chłopek Z., Suchocka K.: Modelowanie emisji i imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych związanych z ruchem samochodowym. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów Politechniki Warszawskiej, 1, 97: 5-20, 2014
- Chłopek Z.: Badania immisji cząstek stałych PM10, PM2.5 i PM1 w aglomeracji miejskiej. Wydawnictwo ITS, Transport Sampchodowy, 03, 2011.
- Chmieliński M.: Ekologizacja transportu przez zastosowanie fotowoltaiki do zasilania samochodów elektrycznych. Ekonomia i Środowisko, 2, 53, 2015.
- Chuepeng S., Xu H.M., Tsolakis A., Wyszyński M.L., Harland J.: Nanoparticle numer from biodiesel blends combustion in a common rail fuel injection system diesel engine equipped with exhaust gas recirculation. Combustion Engines, 3: 28-36, 2009.
- Claxton L.D., Matthews P.P., Warren S.H.: The genotoxicity of ambient outdoor air, a review: Salmonella mutagenicity. Mutation Research, 567: 347-399, 2004.
- Claxton L.D., Woodall M.: A review of the mutagenicity and rodent carcinogenicity of ambient air. Mutation Research, 636: 36-94, 2007.
- Czarny A., Zaczyńska E., Janicka A., Szczepaniak W., Walkowiak W.: Wpływ wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych na produkcję TNF-α przez ludzkie komórki płuc, in vitro. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Barbary Kołwzan i Kazimierza Grabasa: Ekotoksykologia w ochronie środowiska. PZITS, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 56: 27-44, Wrocław, 2008.
- Ćwiklak K. 2006.: Występowanie WWA w powietrzu wybranych miast Małopolski. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Jana Konieczyńskiego. Ochrona powietrza w teorii i praktyce, 2: 43-52. Wydawnictwo IPIŚ PAN, Zabrze 2006.
- Dąbrowski W., Bednarski W.: Ekologiczne aspekty produkcji oraz stosowania biodiesla. Nauki Inżynierskie i Technologiczne, 3, 10: 18-34, 2013.
- DeMarini D.M.: Genotoxicity biomarkers associated with exposure to trffic and near-road atmospheres: a review. Mutagenesis, 28: 485-505, 2013.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylajaca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.
- Dziendzikowska K., Krawczyńska A., Oczkowski M., Królikowski T., Brzóska K., Lankoff A., Dziendzikowski M., Stępkowski T., Kruszewski M., Gromadzka–Ostrowska J.: Progressive effects of silver nanoparticles of hormonal regulation of reproduction in male rats. Toxicology and Applied Pharmacology, 313: 35-46, 2016.
- Encyklopedia PWN. www.encyklopedia.pwn.pl, dostęp z dnia 03.03.2017.
- Filipowicz J., Kwiecień K.: Rozwój napędu elektrycznego pojazdów samochodowych w aspekcie ochrony środowiska. Logistyka, 3:567-573, 2012.
- Gerlier D., Thomasset N.: Use of MTT colorimetric assay to measure cell activation. Journal of Immunological Methods, 94, 1-2: 57-63, 1986.
- He C., Ge Y., Tan J., You K., Han X., Wang J.: Charakteristics of polycyclic aromatic hydrocarbons of diesel engine fueled with biodiesel and diesel. Fuel, 89: 2040-2046, 2010.
- Hodgson E., [ed], A Textbook of Modern Toxicology, Third Edition Copyright, 2004, John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-26508-X.
- https://cancer-code-europe.iarc.fr/index.php/pl/12-sposobow/zanieczyszczenia/665-zanieczyszczenia-ramka, dostęp z dnia 15.02.2022.
- IARC Monograps on the evaluationof carcinogenic risks to humans. Diesel and gasoline engine exhausts and some nitroarenes. Volume 105, 2014.
- Incalza M.A., D‘Oria R., Natalicchio A., Perrini S., LAviola L., Giorgino F.: Oxidative stress and reactive oxygen species in endothelial dysfunction associated with cardiovascular and metabolic diseases. Vascular Pharmacology, 2017, doi: 10.1016/j.vph.2017.05.005.
- International Agency for Reseatch on Cancer. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risk to Humans. Diesel and gasoline engine exhausts and some nitroarenes. IARC, 105, 1: 1-704, 2014.
- Jadczyk P.: Mutagenność pyłowych zanieczyszczeń powietrza w środowisku miejskim. Rozprawa doktorska. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2000.
- Jakubowski M.: Monitoring biologiczny narażenia na czynniki toksyczne. Medycyna Pracy 55, 1: 13-18, Łódź 2004.
- Jalava P.I., Salonen R.O., Pennanen A.S., Happo M.S., Penttinen P., Hälinen A.I., Sillanpää M., Hillamo R., Hirvonen M.R.: Effects of solubility of urban air fine and coarse particles on cytotoxic and inflammatory responses in RAW264.7 macrophage cell line. Toxicology and Applied Pharmacology, 229, 2: 146-160, 2008.
- Jalava P.I., Salonen R.O., Pennanen A.S., Sillanpä M., Hälinen A.I., Happo M.S., Hillamo R., Brunekreef B., Katsouyanni K., Sunyer J., Hirvonen M.R.: Heterogeneities in inflammatory and cytotoxic responsem of RAW264.7 macrophage cell line to urban air coarse, fine and ultrafine particles from six Europan sampling campaigns. Inhalation Toxicology 19, 3: 213-225, 2007.
- Jarosińska D., Biesiada M., Dąbkowska B., Muszyńska–Graca M, Pastuszka J., Pawlas K., Powązka E., Skiba M.: Środowiskowe zagrożenia zdrowia w Polsce – wybrane zagadnienia. Informator dla administracji rządowej i samorządowej. 1-62, IMPiZŚ, Sosnowiec 2001.
- Kachuri L., Villeneuve P.J., Parent M.E., Johnson K.C., Canadian Cancer Registries Epidemiology Research Group, Harris S.A.: Workplace exposure to diesel and gasoline engine sxhausts and the risk of colorectal cna Środowiskowa 11, 2: 116-123, Sosnowiec 2008.
- Kapka L., Pawlas N., Olewancer in Canadian men. Environmental Health, 15, 4, 2016.
- Kamiński M., Pospolita W., Cholewiński M., Łagocka A.: Emisja zanieczyszczeń z sektora transportu lotniczego i jej wpływ na zdrowie człowieka. Kosmos, 65, 4: 487-493, 2016.
- Kapka L., Mielżyńska D., Siwińska E.: Ocena sezonowej i przestrzennej zmienności stężeń PM10 oraz wybranych WWA w powietrzu atmosferycznym województwa śląskiego. Medycyna Środowiskowa, 7, 1: 25-31, Sosnowiec 2004.
- Kapka L., Olewińska E., Kozłowska A., Kwapuliński J.: Wykorzystanie testu kometowego jako wskaźnika środowiskowej i zawodowej ekspozycji na czynniki o działaniu prooksydacyjnym i genotoksycznym Medycyińska E., Kozłowska A., Górny R.L.: Analiza właściwości cytotoksycznych pyłów zawieszonych pobranych w wybranych miejscowościach województwa śląskiego badanych z wykorzystaniem linii makrofagów mysich RAW264.7. Medycyna Środowiskowa, 11, 1: 19-26, Sosnowiec 2008.
- Kapka L., Wdowiak L.: Negatywne skutki zdrowotne wywołane przez pyłowe zanieczyszczenia powietrza. Medycyna Ogólna, 15, XLIV, 3: 421-429, 2009.
- Kapka L., Zemła B.F., Kozłowska A., Olewińska E., Pawlas N.; Jakość powietrza atmosferycznego a zapadalność na nowotwory płuc w wybranych miejscowościach i powiatach województwa śląskiego. PZH, Przegląd Epidemiologiczny, 63, 3: 437-442, Warszawa 2009.
- Karpińska–Smulikowska J., Piekarska K.: Obecność zanieczyszczeń genotoksycznych w powietrzu atmosferycznym na terenie miasta Wrocławia. Medycyna Środowiskowa, 7, 1: 25-31, Sosnowiec 2004.
- Kołwzan B., Adamiak W., Czarny A., Jadczyk P., Karpińska–Sulimowska J., Kucharczyk J., Moskal J., Pawlik M., Piekarska K., Traczewska T.: Zastosowanie testów bioindykacyjnych do oceny, jakości powietrza. Raport z działalności Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska, materiały niepublikowane udostępnione przez Politechnikę Wrocławską.
- Kołwzan B., Pawlaczyk–Szpilowa M., Adamiak W.: Bioindykacja zanieczyszczeń mutagennych i rakotwórczych w próbach środowiskowych. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Jerzego Zwoździaka: Człowiek, środowisko, zagrożenie. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 165-181, Wrocław 2002.
- Kozłowska A., Kapka L., Jasiński R.: Analiza efektu mutagennego przechowywanych ekstraktów pyłowych zanieczyszczeń powietrza w wybranych miastach województwa śląskiego. Medycyna Środowiskowa, 10, 2: 68-75, Sosnowiec 2007.
- Krasodomski M., Krasodomski W., Ziemiański L.: Nanotechnologia a przemysł naftowy. Nafta-Gaz, 1: 83-92, 2009.
- Kruk J., Aboul–Enein H.Y.: Reactive Oxygen and Nitrogen Species in Carcinogenesis: Implications of Oxidative Stress on the Progression and Development of Several Cacer Types. Mini- Reviews in Medicinal Chemistry, 17, 11: 904-919, 2017.
- Kutrzyk A., Filipczyk J.: Określenie poziomu emisji składników spalin dla różnych warunków pracy silnika. Zeszyty Naukowe Politechniki Ślaskie, Transport, 64: 167-174, 2008.
- Lankoff A., Brzoska K., Czarnocka J., Kowalska M., Lisowska H., Mruk R., Øvevik J., Wegierek– Ciuk A., Zuberek M., Kruszewski M.: A comparative analysis of in vitro toxcity of diesel exhaust particles from combustion of 1st- and 2nd- generation biodiesel fuels in relations to their physiochemical properties – the Fuel Health project. Environmental Science and Pollution Research, 24: 19357-19374, 2017.
- Leme D.M., Grummt T., Palma de Oliveira D., Sehr A., Renz S., Reinel S., Ferraz E.R.A., Marchi M.R.R., Machado M.C., Zacalo G.J., Marin–Morales M.A.: Genotoxicity assessment of water soluble fraction of biodiesel and its diesel blends using the Salmonella assay and the in vitro Micro-Flow® kit (Litron) assay. Chemosphere, 86: 512-520, 2012.
- Lim S.S., Vos T., Flaxman AD., et al.: A comparative risk assessment of burden of disease and injury attributable to 67 risk factors and risk factor clusters in 21 regions, 1990-2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet Oncology, 380: 2224–2260, 2012.
- Lin Y.C., Lee C.E., Fang T.: Characterization of particle size distribution from diesel engine fueled with palm-biodiesel blends and paraffinic fuel blends. Atmospheric Environment, 42, 6:1133-1143, 2008.
- Loomis D., Grosse Y., Lauby–Secretan B., Ghissassi F., Benbrahim-Tallaa L., Guha N., Bean R., Mattock H., Straif K.: The carcinogenicity of outdoor air pollution. Lancet Oncology 14:1262-1263, 2013.
- Łomankiewicz D., Brodzik K., Bielaczyc P.: GC-MS/FID analysis of aldehyde hydrocarbon emission from exhaust gases of a spark ignition engine fueled with different ethanol – gasoline blends. Combustion Engines, 2: 30-38, 2012.
- Madden M.C.: A paler shade green? The toxicology of biodiesel emissions: Recent findings from studies with this alternative fuel. Biochimica et Biophysica Acta, 1860: 2856-2862, 2016.
- Makarevicine V, Janulis P.: Environmental effect rapeseed oil ethyl ester. Renewable Energy, 28: 2395-2403, 2003.
- Malorni L., Guida V., Sirignano M., Genovese G., Petrarca C., Pedata P.: Exposure to sub-10nm particles emitted from a biodiesel – fueled diesel engine: In vitro toxicity inflammatory potential. Toxicology Letters, 270: 51-61, 2017.
- Maron D.M., Ames B.N.: Revised methods for the Salmonella mutagenicity test. Mutation Research, 113: 173-215, 1983.
- Materiały dotyczące regulacji oraz wymagań w zakresie bilansowania Niemetanowych Lotnych Związków Organicznych. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarzadzania Emisjami, 2012r. http://krajowabaza.kobize.pl/docs/NMLZO-21-12-2012.pdf, dostęp z dnia 21.02.2022.
- Mazela W., Krasodomski W., Pajda M.: Dyspersje funkcjonalizowanych nanostruktur węglowych w oleju napędowym. Nafta-Gaz, 10: 773-778, 2013.
- Mazur–Badura X., Krasodomski W.: Analiza profili WWA w cząsteczkach stałych (PM) emitowanych przy zastosowaniu paliw z biokomponentami. Nafta-Gaz, 12: 1169-1175, 2010.
- Mendyka B., Radek P., Wargacka A., Czarny A., Zaczyńska E., Pawlik M.: Cytotoksyczność i mutagenność preparatów zawierających domieszkę estru metylowego oleju rzepakowego. Medycyna Środowiskowa 8, 2: 139-146, 2005.
- Mertelmans K., Zeiger E.: The Ames Salmonella/microsome mutagenicity test. Mutation Research, 455: 29-60, 2000.
- Mielżyńska D., Siwińska E., Bubak A.: Genotoksyczność 13 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w wybranych systemach in vitro. Wydawnictwo IMPiZŚ, Sosnowiec 1998.
- Mielżyńska D., Siwińska E., Kapka L., Kozłowska A., Porwolik M., Reniszak M., Staroń G.: Badanie poziomu wymian chromatyd siostrzanych (SCE) w limfocytach krwi obwodowej pracowników koksowni. Raport z działalności statutowej Zakładu Toksykologii Genetycznej IMPiZŚ, Materiały niepublikowane udostępnione przez Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec 2002.
- Mielżyńska D., Siwińska., Kapka L.; Efekt mutagenny pyłów zawieszonych jako wskaźnik jakości powietrza. Wydawnictwo IMPiZŚ, Sosnowiec 2002.
- Mielżyńska D.: Narażenie na substancje o działaniu kancerogennym – biomarkery narażenia. http://www.srodowiskoazdrowie.pl/wpr/Dokumenty/Materialy_szkoleniowe/Szkol12/09mielzynska.pdf.
- Mosmann T.: Rapid colorimetric assay cellular growth and survival: application to proliferation and cytotoxicity assay. Journal of Immunological Methods, 65, 1-2: 55-63, 1983.
- Mutlu E., Warren S.H., Matthews P.P., King C., Walsh L., Kligerman A.D., Schmid J.E., Janek D., Kooter I.M., Linak W.P., Gilmour M.I., DeMarini D.M.: Health effects of soy-biodiesel emissions: mutagenicity-emission factors. Inhalation Toxicology, 27, 11: 585-596, 2015.
- Nikoyan A., De M´eo M., Sari–Minodier I., Chaspoul F., Gallice P., Botta A.: Evaluation of a battery of Salmonella typhimurium tester strains for biomonitoring of mutagenic polycyclic aromatic hydrocarbons, nitroarenes and aromatic amines. Mutation Research, 626: 88-101, 2007.
- OECD Guideline for testing of chemical. Bacterial Reverse Mutation Test. No 471.
- Olsson A.C., Gustavsson P., Kromhout H., Peters S., Vermeulen R., Brüske I., Pesch B., Siemiatycki J., Pintos J., Brüning T., Cassidy A, Wichmann H.E., Consonni D., Landi M.T., Caporaso N., Plato N., Merletti F., Mirabelli D., Richiardi L., Jöckel K.H., Ahrens W., Pohlabeln H., Lissowska J., Szeszenia–Dabrowska N., Zaridze D., Stücker I., Benhamou S., Bencko V., Foretova L., Janout V., Rudnai P., Fabianova E., Dumitru R.S., Gross I.M., Kendzia B., Forastiere F., Bueno–de–Mesquita B., Brennan P., Boffetta P., Straif K.: Exposure to diesel motor exhaust and lung cancer risk in a pooled analysis from case-control studies in Europe and Canada. American Journal of Respiratory Critical Care Medicine, 83: 941-948, 2011.
- Pac A., Jacek R., Sochacka–Tatara E., Spengler J.D., Camman D.E., Perera F.P., Wędrychowski W.: Zanieczyszczenie powietrza pyłem drobnym (PM2,5) oraz Benzo(a)piranem w Krakowie. Medycyna Środowiskowa, 11, 2: 17-22, 2008.
- Piekarska K., Karpińska – Smulikowska J.: Mutagenic activity of environmental air samples from the area of Wrocław. Polish Journal of Environmental Studies, 16, 5: 757-764, 2007.
- Piekarska K., Karpińska–Smulikowska J.: Sezonal variability in mutagenicity of airborne particulate pollution in Wrocław urban area. Polish Journal of Environmental Studies, 16, 3B: 408-413, 2007.
- Piekarska K., Zaciera M., Czarny A., Zaczyńska E.: Mutagenic and cytotoxic properties of extracts of suspended particulate master collected in Wrocław city area. Environment Protection Engineering, 35, 1: 37-48, 2009.
- Piekarska K., Zaciera M., Czarny A., Zaczyńska E.: Właściwości mutagenne i cytotoksyczne ekstraktów pyłu zawieszonego pobranego na terenie Wrocławia. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Barbary Kołwzan i Kazimierza Grabasa: Ekotoksykologia w ochronie środowiska. PZITS, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 303-312, Wrocław 2008.
- Piekarska K., Zaciera M.: Mutagenność zanieczyszczeń organicznych zaadsorbowanych na cząstkach pyłu frakcji PM10 i PM2,5 pobranego na terenie Wrocławia. Medycyna Środowiskowa, 11, 1: 27-34, 2008.
- Piekarska K.: Modyfikacja testu Salmonella do oceny mutagenności pyłowych zanieczyszczeń powietrza. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Monografia 52: 16-179, Wrocław 2008.
- Piekarska K.: Mutagenic effect of main groups of organic pollutants adsorbed on suspended particulate matter (PM10 and PM2,5) collected within Wrocław urban area. Environment Protection Engineering, 35, 1: 23-35, 2009.
- Pilarski K.: Charakterystyka oleju rzepakowego jako paliwa do zasilania ciągnikowych silników z zapłonem samoczynny. Technika Rolnicza Ogrodnicza i Leśna, 1, 2009.
- Polanowski K.: Samochód elektryczny a ochrona atmosfery. Annual Set the Environment Prot-action, 18: 628-639, 2016.
- Polska Norma PN–Z–04240–5:2006 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych – Część 5: Oznaczanie antracenu, benzo[a]antracenu, chryzenu, benzo[b]fluorantenu, benzo[k]fluorantenu, benzo[a]pirenu, dibenzo[a,h]antracenu, benzo[g,h,i]perylenu i indeno[1,2,3 c,d]pirenu na stanowiskach pracy metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej, 2006.
- Poma A, Limongi T, Pisani C, Granato V, Picozzi P.: Genotoxicity induced by fine urban air particulate matter in the macrophages cell line RAW 264.7. Toxicology in Vitro, 20, 6: 1023-1029, 2006
- Pośniak M., Makhniashvili I., Kozieł E., Kowalska J.: Spaliny silników Diesla – zagrożenie dla zdrowia pracowników. Bezpieczeństwo Pracy, 9: 11-14, 2001.
- Principles of Toxicology: Environmental and Industrial Applications, Phillip L. Williams, Robert C. James, and Stephen M. Roberts [ed.], Second Edition. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-29321-0 © 2000.
- Prokopowicz A., Zaciera M., Szczota A., Sobczak A.: Wpływ zastosowania biodiesla oraz jego mieszanek z olejem napędowym na emisję lotnych węglowodorów aromatycznych. Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine, 16, 4: 57-63, 2013.
- Rozporządzenie WE nr 715/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych w odniesieniu do emisji zanieczyszczeń pochodzących z lekkich pojazdów pasażerskich i użytkowych (Euro 5 i Euro 6) oraz w sprawie dostępu do informacji dotyczących naprawy i utrzymania pojazdów z dnia 20 czerwca 2007.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie metod przeprowadzania badań właściwości fizykochemicznych, toksyczności i ekotoksyczności substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. z 2003r., Nr 232. poz. 2343).
- Sadowska A., Obidoska G., Rumowska M.: Ekotoksykologia. Toksyczne czynniki środowiskowe i metody ich wykrywania. Wydawnictwo SGGW, 43-112, Warszawa, 2000.
- Sapota A.: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (substancje smołowe rozpuszczalne w cykloheksanie). Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 2, 32: 179-208, 2002.
- Schröder O., Bünger J., Munack A., Knothe G., Krahl J.: Exhaust emissions and mutagenic effects of diesel fuel, biodiesel and biodiesel blends. Fuel, 103: 414-420, 2013.
- Seńczuk W.: Toksykologia współczesna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 720-721,Warszawa 2016, ISBN 978-83-200-4506-2.
- Sevastynova O., Binkova B., Topinka J., Sram R.J., Kalina I., Popov T., Novakova Z., Farmer P.B.: In vitro genotoxicity of PAH mixtures and organic extract from urban air Particles Part II: Human cell lines. Mutation Res, 620, 1-2:123-134, 2007.
- Silverman D.T., Samanic C.M., Lubin J.H., Blair A.E., Stewart P.A., Vermeulen R., Coble J.B., Rothman N., Schleiff P.L., Travis W.D., Ziegler R.G., Wacholder S., Attfield M.D.: The diesel exhaust in miners study: a nested case-control study of lung cancer and diesel exhaust. Journal of the National Cancer Institute, 104: 855-868, 2012.
- Siti H.N., Kamisah Y., Kamisah J.: The role of oxidative stress, antioxidants and vascular inflammation in cardiovascular disease (a review). Vascular Pharmacology, 71: 40-56, 2015.
- Smolik Ewa Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne. http://www.srodowiskoazdrowie.pl/wpr/Dokumenty/Materialy_szkoleniowe/Szkol12/10-smolik.pdf.
- Swanson K., Madden M., Ghio A.: Biodiesel exhaust: The need for health effects research. Environmental Health Perspectives, 115, 4: 496-499, 2007.
- Szewczyńska M., Pośniak M., Obrzyńska E., Miranowicz-Dzierżawska K.: Zalecenia do ograniczenia narażenia na drobne frakcje cząstek w spalinach biodiesla. CIOP-PIB, 2013, ISBN 978-83-7373-144-8.
- Szewczyńska M., Pośniak M.: Wielopieścieniowe węglowodory aromatyczne i sucha organiczna pozostałość cząstek drobnych emitowanych ze spalin biodiesla. Medycyna Pracy, 63, 6: 659-666, 2012.
- Ustawa z 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz.U. z 2006r, Nr 169, poz. 1199z póź. zm.), tekst jednolity (Dz.U. z 2013r., poz. 1164), zmieniona Ustawą z 21 marca 2014 roku o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. z 2014r., poz. 457).
- Vermeulen R, Silverman DT, Garshick E., Vlaanderen J., Portengen L., Steenland K.: Exposure-response estimates for diesel engine exhaust and lung cancer mortality based on data from three occupational cohorts. Environmental Health Perspectives, 122: 172-177, 2014.
- Vieira J.L., Macedo F.Y., Benjo A.M., Guimarães G.V., Contreras J.P., Bocchi E.A.: Systemic effect of controlled exposure to diesel exhaust: a meta-analysis from randomized controlled trials. Annals of Medicine 49, 2: 165-175, 2016.
- Watanabe M., Nohmi T., Ishidate M.Jr.: New tester strains of Salmonella typhimurium highly sensetive to mutagenic nitroarenes. Biochemical and Biophysical Research Communications, 146: 974-979, 1987.
- Westphal G.A., Krahl J., Munack A., Rosenkranz N., Schröder O., Schaak J., Pabst C., Brüning T., Brünger J.: Combustion of hydrotreated vegetable oil and jatropha methyl ester in a heavy duty engine: emissions and bacterial mutagenicity. Environmental Science & Technology, 4, 47, 11: 6038-6064, 2013.
- Wlazło A.: Określenie narażenia pracowników bibliotek i archiwów na wybrane szkodliwe czynniki biologiczne z uwzględnieniem wpływu systemów wentylacyjno–klimatyzacyjnych. Rozprawa doktorska. IMPiZŚ, Sosnowiec 2009.
- Wodołażski A., Rejman–Burzyńska A., Jędrysik E.: Wykorzystanie biometanu jako paliwa w transporcie samochodowym efektywnym sposobem ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza. Journal of Ekology and Health, 17, 4: 169-175, 2013.
- www.iea.org/publications, dostęp z dnia 10.02.2022.
- www.polskialarmsmogowy.pl, dostęp z dnia 20.02.2022.
- Zaciera M., Mniszek W., Smolik E.: Kryteria szkodliwości spalin z silników Diesla. Cytowane w pracy zbiorowej pod redakcją Marty Janosz – Rajczyk: Mikrozanieczyszczenia w środowisku człowieka. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 141-149, Częstochowa 2002.
- Zasadowski A., Wysocki A.: Niektóre aspekty toksycznego działania wielopierscieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Rocznik PZH, 53, 1: 27-35, 2002.
- Gołębiewski P., Jachimowski R., Lewczuk K., Szczepański E., Wasiak M.: Uwarunkowania prawne kształtowania proekologicznego systemu transportowego. Prace Naukowe Politechniki Wrocławskiej, 135-145, 2013.
- Mertelmans K., Zeiger E.: The Ames Salmonella/microsome mutagenicity test. Mutation Research, 455: 29-60, 2000.