References
- ACOSTA J.A., MARTINEZ-MARTINEZ S., ZORNOZA R., CARMONA D.M., KABAS S. 2011. Multivariate statistical and GIS-based approach to evaluate heavy metals behaviour in mine sites for future reclamation. Journal of Geochemical Exploration 109, 1–3: 8–17.
https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2011.01.004 - ALLOWAY B.J. (Eds.) 2013. Heavy Metals in Soils. Trace Metals and Metalloids in Soils and their Bioavailability. Third edition. Environmental Pollution 22, Springer, Dordrecht.
- BARADOVSKI L., FRONTASYAVA M.V., STAFLOV T., SAJN R., OSTROVNAYA T.N. 2015. Multielement atmospheric deposition in Macedonia studied by the moss biomonitoring technique. Environmental Science and Pollution Research 22: 16077–16097.
https://doi.org/10.1007/s11356-015-4787-x - BARBIERI M. 2016. The Importance of Enrichment Factor (EF) and Geoaccumulation Index (Igeo) to Evaluate the Soil Contamination. Journal of Geology and Geophysics 5: 1–4.
https://doi.org/10.4172/2381-8719.1000237 - BASTA N., GRADWOHL R. 2000. Estimation of Cd, Pb, and Zn bioavailability in smelter-contaminated soils by a sequential extraction procedure. Journal of Soil Contamination 9: 149–164. DOI: 10.1080/10588330008984181
- BASTA N.T., McGOWEN S.L. 2004. Evaluation of chemical immobilization treatments for reducing heavy metal transport in a smelter-contaminated soil. Environmental Pollution 127, 1: 73–82.
https://doi.org/10.1016/S0269-7491(03)00250-1 - BEVANDIĆ S., BLANNIN R., VANDER AUWERA J., DELMELLE N., CATERINA D., NGUYEN F., MUCHEZ P. 2021. Geochemical and Mineralogical Characterisation of Historic Zn–Pb Mine Waste, Plombières, East Belgium. Minerals 11, 1: 28.
https://doi.org/10.3390/min11010028 - BOJAKOWSKA I., SOKOŁOWSKA G. 2001. Rtęć w kopalinach wydobywanych w Polsce jako potencjalne źródło zanieczyszczenia środowiska. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 394: 5–54.
- BOJAKOWSKA I., GLIWICZ T., MAŁECKA K. 2006. Wyniki geochemicznych badań osadów wodnych Polski w latach 2003–2005. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
- BOROWY R. 1997. Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kloefas”. Historia węglem pisana. Wydawnictwo Katowice.
- BOJAKOWSKA I., GÓRECKA E., KARMASZ D., 2010. Rtęć we współczesnych osadach wybranych rzek i jezior Polski – badania monitoringowe w latach 1991–2009. W: Rtęć w środowisku: identyfikacja zagrożeń dla zdrowia człowieka. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego: 127–134.
- BUŁA Z., ŻABA J., HABRYN R. 2008. Regionalizacja tektoniczna Polski – Polska południowa (blok górnośląski i blok małopolski). Przegląd Geologiczny 56, 10: 912–920.
- BURCHART-KOROL D. 2010. Środowiskowa ocena technologii hutnictwa żelaza i stali na podstawie LCA. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko 3: 5–13.
- CAPPUYNS V., SWENNEN R., VANDAMME A., NICLAES M. 2006. Environmental impact of the former Pb-Zn mining and smelting in East Belgium. Journal of Geochemical Exploration 88, 1–3: 6–9.
https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2005.08.005 - CEMPIEL E., CZAJKOWSKA A., NOWIŃSKA K., POZZI M. 2014. Przejawy antropopresji w zlewni rzeki Bytomki. Wyd. PŚl., Gliwice.
- CISZEWSKI D. 2002. Zapis działalności przemysłowej w osadach fluwialnych, in: SZWARCZEWSKI P., SMOLSKA E. (Eds.) Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym 1: 23–28. Warszawa-Łomża.
- CISZEWSKI D. 2005. Osady pozakorytowe Odry jako archiwum historii zanieczyszczenia rzeki metalami ciężkimi, in: KOTARBA A. KRZEMIEŃ K., ŚWIĘCHOWICZ J. (Eds), Współczesna ewolucja rzeźby Polski (A): 60–67. VII Zjazd Geomorfologów Polskich, IGiGP UJ, Kraków.
- CHEN B., LIANG X., XU W., HUANG X., LI X. 2012. The changes in trace metal contamination over the last decade in surface sediments of the Pearl River Estuary. South China. Science of the Total Environment 39: 141–149. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2012.09.025.
- CHMIELEWSKA M. 2010. Kopalnie węgla kamiennego w Katowicach, in: ZAGOŻDŻON P.P., MADZIARZ M. (Eds.) Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury 3, Wrocław.
- CUI Y.J., ZHU Y.G., ZHAI R.H., CHEN D.Y., HUANG Y.Z., QIU Y., LIANG J.Z. 2004. Transfer of metals from soil to vegetables in an area near a smelter in Nanning, China. Environment International 30: 785–791.
https://doi.org/10.1016/j.envint.2004.01.003 - CZOPEK A. 2013. Analiza porównawcza efektywności metod redukcji zmiennych – analiza składowych głównych i analiza czynnikowa. Studia Ekonomiczne 132: 7–23.
- DE VOS W., TARVAINEN T. (Eds.) 2006. Geochemical atlas of Europe. Part 2. Geological Survey of Finland. Espoo.
- DEGENHARDT O. 1870. Der Oberschlesian-Polnische-Bergdistrict mit Hinweglassung des Diluviums. Karte von Oberschlesien 1:100 000. Verlag der Landkarten handlung von J.H. Neumann, Berlin.
- DRAGON K., 2002. Zastosowanie analizy czynnikowej w celu określenia antropogenicznych przemian jakości wód podziemnych. Przegląd Geologiczny, 50, 2: 127–131.
- ETTLER V., VANĚK A., MIHALJEVIČ M., BEZDIČKA P. 2005. Contrasting lead speciation in forest and tilled soils heavily polluted by lead metallurgy. Chemosphere 58, 10: 1449–1459.
https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2004.09.084 - EVERHART J.L., MCNEAR D.JR., PELTIER E, VAN DER LELIE D., CHANEY R.L., SPARKS D.L. 2006. Assessing nickel bioavailability in smelter-contaminated soils. Science of the Total Environment 367: 732–744. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2005.12.029
- FERNANDEZ-TURIEL J.L., ACEÑOLAZA P., MEDINA M.E., LLORENS J.F., SARDI F. 2001. Assessment of a smelter impact area using surface soils and plants. Environmental Geochemistry and Health 23: 65–78.
https://doi.org/10.1023/A:1011071704610 - FILIPPELLI G.M., LAIDLAW M.A. 2010. The elephant in the playground: confronting lead-contaminated soils as an important source of lead burdens to urban populations. Perspectives in Biology and Medicine 53, 1: 31–45. DOI: 10.1353/pbm.0.0136
- FÖRSTNER U. 1989. Contaminated sediments. Lectures on environmental aspects of particle-associated chemicals in aquatic systems. (Lecture Notes in Earth Sciences 21). Springer-Verlag, pp. 155.
- FRIESE K. 2002. Depth distribution of heavy metals in lake sediments from lignite mine pit lakes of Lusatia (Germany). Studia Quaternaria 21: 197–205.
- FRIESL-HANL W., PLATZER K., HORAK O., GERZABEK M.H. 2009. Immobilising of Cd, Pb, and Zn contaminated arable soils close to a former Pb/Zn smelter: a field study in Austria over 5 years. Environmental Geochemistry and Health 31: 581–594. DOI: 10.1007/s10653-009-9256-3
- FRUŻYŃSKI A. 2012. Zarys dziejów górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Muzeum Górnictwa Węglowego, Zabrze.
- GÄBLER H.E.. SCHNEIDER J. 2000. Assessment of heavy-metal contamination of floodplain soils due to mining and mineral processing in the Harz Mountains, Germany. Environmental Geology 39, 7: 774–782.
https://doi.org/10.1007/s002540050493 - GRZEGOREK G., FRUŻYŃSKI A., RYGUS P., JODLIŃSKI L. 2017. Kopalnie i huty Katowic. Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek, Katowice, pp. 460.
- GAO J., LIU Q., SONG L., SHI B., 2019. Risk assessment of heavy metals in pipe scales and loose deposits formed in drinking water distribution systems. Science of the Total Environment 652: 1387–1395.
https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.10.347 - GUO-LI Y., TIAN-HE S., PENG H., JUN L., 2013. Environmental geochemical mapping and multivariate geostatistical analysis of heavy metals in topsoils of a closed steel smelter: Capital Iron & Steel Factory, Beijing, China. Journal of Geochemical Exploration, 130: 15–21. DOI: 10.1016/j.gexplo.2013.02.010
- HAKANSON L. 1980. An ecological risk index for aquatic pollution control – A sedimentological approach. Water Research 14, 8: 975–1001.
- HARNISCHMACHER S. 2007. Anthropogenic impacts in the Ruhr district (Germany): a contribution to anthropogeomorphology in a former mining region. Geogr. Fis. Dinam. Quat. 30: 185–192.
- HERATH I., VITHANAGE M., BUNDSCHUH J., MAILTY J.P., BHATTACHARYA P. 2016. Natural Arsenic in Global Groundwaters: Distribution and Geochemical Triggers for Mobilization. Current Pollution Reports 2: 68–89.
https://doi.org/10.1007/s40726-016-0028-2 - HŁAWICZKA S. 2008. Rtęć w środowisku atmosferycznym. Wyd. Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze.
- JABŁOŃSKA, M., KRAMARCZYK, M., SMIEJA-KRÓL, B., JANECZEK, J. 2016. Barium concentration in cast roe deer antlers related to air pollution caused by burning of barium-enriched coals in southern Poland. Environmental Science and Pollution Research, 23 (6): 5978–5982. doi: 10.1007/s11356-016-6154-y.mas
- JABŁOŃSKA-CZAPLA M., GRYGOYĆ K. 2020. Spatial and temporal variability of metal(loid)s concentration as well as simultaneous determination of five arsenic and antimony species using HPLC-ICP-MS technique in the study of water and bottom sediments of the shallow, lowland, dam reservoir in Poland. Envir. Sci. Pollut. Res. Internat. 27: 12358–12375.
https://doi.org/10.1007/s11356-020-07758-9 - KABATA-PENDIAS A., MUKHERJEE A.B. 2007. Trace elements from soil to human. Berlin: Springer.
- CAPPUYNS V., SWENNEN R., VANDAMME A., NICLAES M., 2005. Environmental impact of the former Pb– Zn mining and smelting in East Belgium. Journal of Geochemical Exploration, 88: 6–9.
- GUO-Li Y., TIAN-HE S., PENG H., JUN L., 2013. Environmental geochemical mapping and multivariate geostatistical analysis of heavy metals in topsoils of a closed steel smelter: Capital Iron & Steel Factory, Beijing, China. Journal of Geochemical Exploration, 130: 15–21.
- KOBIERSKI M., DĄBKOWSKA-NASKRĘT H., JAWORSKA H., BARTKOWIAK A., MALCZYK P., RÓŻAŃSKI SZ., DŁUGOSZ J. 2015. Ocena całkowitej zawartości rtęci w profilach różnie użytkowanych gleb Pomorza i Kujaw. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 580: 43–51.
- KACHENKO A.G., SINGH B. 2006. Heavy metals contamination in vegetables grown in urban and metal smelter contaminated sites in Australia. Water, Air, and Soil Pollution 169: 101–123.
https://doi.org/10.1007/s11270-006-2027-1 - Kokociniec.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kokociniec - KONDRACKI J. 2014. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
- KORBAN Z. 2011. Problem odpadów wydobywczych i oddziaływania ich na środowisko. na przykładzie zwałowiska nr 5A/W-1 KWK „X”. Górnictwo i Geologia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej 6, 1: 109–120.
- KOZIEŁ M., ZGŁOBICKI W. 2010. Metale ciężkie w aluwiach Wieprza na obszarze Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego. Ochr. Środ. Zas. Nat. 43: 26–37.
- KRUKOWIECKA-BRZĘCZEK A. 2016. Katowicka Ligota. Historia rozwoju przestrzennego. Wstęp do badań. Wiadomości Konserwatorskie 47: 106–119.
- LAZAR J. 1962. Gleby województwa katowickiego. Możliwości ich ulepszania i inne czynniki produkcji roślinnej (klimat, budowa geologiczna itp.) oraz ogólne podstawy gospodarki rolnej i leśnej i rejonizacji produkcji rolnej i leśnej. PWRiL, Warszawa, pp. 304.
- LIGOTA.INFO.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ligota_(Katowice) - LIS J., PASIECZNA A. 1995. Atlas geochemiczny Polski w skali 1:2 500 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
- LIS J., PASIECZNA A. 2005. Instrukcja opracowania Sszczegółowego zdjęcia geochemicznego Górnego Śląska. Archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego. Warszawa.
- LÓPEZ-PAMO E., BARETTINO D., ANTÓN-PACHECO C., ORTIZ G., ARRÁNZ J.C., GUMIEL J.C., MARTÍNEZ-PLEDEL B., APARICIO M., MONTOUTO O. 1999. The extent of the Aznalcóllar pyritic sludge spill and its effects on soils. Science of The Total Environment 242, 1–3: 57–88.
https://doi.org/10.1016/S0048-9697(99)00376-9 - LOSKA K., WIECHUŁA D., KORUS I. 2004. Metal contamination of farming soils affected by industry. Environment International 30, 2: 159–165. DOI: 10.1016/S0160-4120(03)00157-0
- MIGASZEWSKI Z.M., GAŁUSZKA A. 2016. Geochemia środowiska. PWN SA, Warszawa.
- MACDONALD D., INGERSOLL C., BERGER T. 2000 Development and Evaluation of Consensus-Based Sediment Quality Guidelines for Freshwater Ecosystems. Archives of Environmental Contamination and Toxicology 39: 20–31.
https://doi.org/10.1007/s002440010075 - MILER M., BAVEC Š., GOSAR M., 2022. The environmental impact of historical Pb-Zn mining waste deposits in Slovenia. Journal of Environmental Management, 308: 114580.
https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.114580 . - MÜLLER G., 1969. Index of geoaccumulation in sediments of the Rhine River. Geojournal 2, 3: 108–118.
- NACHTEGAAL M., MARCUS M.A., SONKE J.E., VANGRONSVELD J., LIVI K.J.T., VAN DER LELIE D., SPARKS D.L. 2005. Effects of in situ remediation on the speciation and bioavailability of zinc in a smelter contaminated soil. Geochimica and Cosmochimica Acta 69, 19: 4649–4664.
https://doi.org/10.1016/j.gca.2005.05.019 - NÁDUDVARI Á., KOZIELSKA B., ABRAMOWICZ A., FABIAŃSKA M., CIESIELCZUK J., CABAŁA J., KRZYKAWSKI T. 2021b. Heavy metaland organic-matter pollution due to self-heating coal-waste dumps in the Upper Silesian Coal Basin (Poland). Journal of Hazardous Materials 412: 125244. DOI: 10.1016/j.jhazmat.2021.125244
- NAGAJYOTI P.C., LEE K.D., SREEKANTH T.V.M. 2010. Heavy metals. occurrence and toxicity for plants: a review. Springer-Verlag.
- NANNONI F., PROTANO G., RICCOBONO F. 2011. Uptake and bioaccumulation of heavy elements by two earthworm species from a smelter contaminated area in northern Kosovo. Soil Biology and Biochemistry 43: 2359–2367.
https://doi.org/10.1016/j.soilbio.2011.08.002 - NAVARRO M.C., PÉREZ-SIRVENT C., MARTÍNEZ-SÁNCHEZ M.J., VIDAL J., MARIMÓN J., 2006. Lead, cadmium and arsenic bioavailability in the abandoned mine site of Cabezo Rajao (Murcia, SE Spain). Chemosphere, 63, 3: 484–489.
https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2005.08.017 - NIESLER M., OLEKSIAK B. 2012. Oddziaływanie przemysłu na środowisko naturalne. / Cz. 1, Hutnictwo żelaza i stali. Instytut Metalurgii Żelaza, Gliwice.
- NIEVA N.E., BORGNINO L., GARCÍA M.G. 2018. Long term metal release and acid generation in abandoned mine wastes containing metal-sulphides. Environmental Pollution 242, Part A: 264–276.
https://doi.org/10.1016/j.envpol.2018.06.067 - NOCOŃ W., KOSTECKI M., KOZŁOWSKI J. 2006. Charakterystyka hydrochemiczna rzeki Kłodnica. Ochrona środowiska 28, 3: 39–44.
- PELFRÊNE A., WATERLOT C., MAZZUCA M., NISSE C., BIDAR G., DOUAY F. 2011. Assessing Cd, Pb, Zn human bioaccessibility in smelter-contaminated agricultural topsoils (northern France). Environmental Geochemistry and Health 33: 477–493.
https://doi.org/10.1007/s10653-010-9365-z - PALACZ B., KOZŁOWSKA O., PASIECZNA A., KONON A. 2021. Dane geośrodowiskowe – zakres i udostępnianie zgromadzonej informacji. Przegląd Geologiczny 69, 11: 751–758.
- PASIECZNA A. (EDS.), BOJAKOWSKA I., FAJFER J., NADŁONEK W., STRZEMIŃSKA, K. 2016. Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Śląska w skali 1:25 000 arkusz Mikołów M-34-62-B-d. Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
- PASIECZNA A. 2003. Naturalne i antropogeniczne czynniki zanieczyszczenia gleb miejskich. Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej 256: 177–184.
- PASIECZNA A., 2018. Wpływ historycznej eksploatacji rud cynkowo-ołowiowych oraz hutnictwa żelaza i cynku na zanieczyszczenie gleb w centralnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 473: 49–65.
- PASIECZNA A., KONON A., NADŁONEK W. 2020. Sources of anthropogenic contamination of soil in the Upper Silesian Agglomeration (southern Poland). Geological Quarterly 64, 4: 988–1003. DOI:
http://dx.doi.org/10.7306/gq.1564 - PATEL K.S., PANDEY P.K., MARTÍN-RAMOS P, CORNS W.T., VAROL S., BHATTACHARYA P., ZHU Y. 2023. A review on arsenic in the environment: contamination, mobility, sources, and exposure. RSC Advances 13: 8803–8821. doi: 10.1039/d3ra00789h
- PROGRAM ochrony środowiska dla miasta Katowice na lata 2014–2017 z perspektywą do roku 2021, 2014. Resolution of the City Council LVI/1318/14 [29 October, 2014].
https://bip.katowice.eu/Lists/Dokumenty/Attachments/94761/1417766542.pdf . - REIMANN C., FILZMOSER P., GARRET R. 2005. Background and threshold: critical comparison of methods of determination. Science of the Total Environment 346: 1–16. doi: 10.1016/j.scitotenv.2004.11.023
- REIMANN C., GARRET R. 2005. Geochemical background - concept and reality. Science of the Total Environment 350: 12–27. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2005.01.047
- RIEUWERTS J., FARAGO M., CIKRT M., BENCKO V. 1999. Heavy metal concentrations in and around households near a secondary lead smelter. Environmental Monitoring and Assessment 58: 317–335.
https://doi.org/10.1023/A:1006058331453 - RINKLEBE J., ANTONIADIS V., SHAHEEN S.M., ROSCHE O., ALTERMANN M. 2019. Health risk assessment of potentially toxic elements in soils along the Central Elbe River, Germany. Environment International 126: 76–88. DOI: 10.1016/j.envint.2019.02.011
- RODRÍGUEZ-EUGENIO N., MCLAUGHLIN M. AND PENNOCK D. 2018. Soil Pollution: a hidden reality. Rome, FAO.
- RODRÍGUEZ L., RUIZ E., ALONSO-AZCÁRATE J., RINCÓN J., 2009. Heavy metal distribution and chemical speciation in tailings and soils around a Pb–Zn mine in Spain. Journal of Environmental Management, 90, 2, 1106–1116.
https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2008.04.007 . - RÓŻKOWSKA A., PTAK B. 1995a. Bar w węglach kamiennych Górnego Śląska. Przegląd Geologiczny 43, 3: 223–226.
- RÓŻKOWSKA A., PTAK B. 1995b. Atlas geochemiczny złóż węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
- RZEWICZOK U. 2009. Huta Baildon i jej twórca. Muzeum Historii Katowic, Katowice.
- RZĘTAŁA M., JAGUŚ A., RZĘTAŁA M.A., RAHMONOV O., RAHMONOV M., KHAK V. 2013. Variations in the Chemical Composition of Bottom Deposits in Anthropogenic Lakes. Polish Journal of Environmental Studies 22, 6: 1799–1805.
- SANAK-RYDLEWSKA S., GALA A., WAJDA Ł. 2011. Environmental hazards of the metallurgical wastes dumping sites – barium and arsenic ions elimination with ionits. Gospodarka Surowcami Mineralnymi 27, 2: 79–88.
- SANTOS-FRANCÉS F., MARTINEZ-GRAÑA A., ALONSO ROJO P., GARCÍA SÁNCHEZ A. 2017. Geochemical Background and Baseline Values Determination and Spatial Distribution of Heavy Metal Pollution in Soils of the Andes Mountain Range (Cajamarca-Huancavelica, Peru). International Journal of Environmental Research and Public Health 14, 8: 859. doi: 10.3390/ijerph14080859
- SHAW D. 2006. Mobility of arsenic in saturated, laboratory test sediments under varying pH conditions. Engineering Geology 85, 1–2: 158–164.
https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2005.09.035 . - SHEN F., MAO L., SUN R., DU J., TAN Z., DING M. 2019. Contamination Evaluation and Source Identification of Heavy Metals in the Sediments from the Lishui River Watershed. Southern China. International Journal of Environmental Research and Public Health 16, 3: 336.
https://doi.org/10.3390/ijerph16030336 - SIEBIELEC S., SIEBIELEC G., SMRECZAK B. 2015. Zanieczyszczenia osadów dennych rzek i zbiorników wodnych. Studia i raporty IUNG-PIB 46: 163–181.
- SINGH U.K., KUMAR B. 2017. Pathways of heavy metals contamination and associated human health risk in Ajay River basin, India. Chemosphere 174: 183–199. DOI: 10.1016/j.chemosphere.2017.01.103
- SOJKA M., SIEPAK M., GNOJSKA E. 2013. Ocena zawartości metali ciężkich w osadach dennych wstępnej części zbiornika retencyjnego Stare Miasto na rzece Powie. Ochrona Środowiska 15: 1916–1928.
- STOJIČ N., PUCAREVIČ M., STOJIČ G. 2017. Railway transportation as a source of soil pollution. Transportation Research Part D. Transport and Environment 57: 124–129.
https://doi.org/10.1016/j.trd.2017.09.024 - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice II edycja. Część I uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r.
https://bip.katowice.eu/SiteAssets/Lists/Dokumenty/fd_Element_Edit/tekst%20jednolity%20Studium%20cz%C4%99%C5%9B%C4%87%201%20-%20Uwarunkowania%20zagospodarowania%20 przestrzennego.pdf - SZARANIEC L. 1984. Osady i osiedla Katowic. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
- TYTŁA M., KOSTECKI M. 2019. Ecological risk assessment of metals and metalloid in bottom sediments of water reservoir located in the key anthropogenic “hot spot” area (Poland). Environmental Earth Sciences 78: 179.
https://doi.org/10.1007/s12665-019-8146-y - TOMASSI-MORAWIEC H., (EDS.) BOJAKOWSKA I., DUSZADOBEK A., PASIECZNA A. 2016. Atlas geochemiczny Warszawy i okolic. Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
- VANĚK A., BORŮVKA L., DRÁBEK O., MIHALJEVIČ M., KOMÁREK M. 2005. Mobility of lead, zinc and cadmium in alluvial soils heavily polluted by smelting industry. Plant, Soil and Environment 51, 7: 316–321. DOI: 10.17221/3592-PSE
- WANG N., YE Z., HUANG L., ZHANG C., GUO Y., ZHANG W. 2023. Arsenic Occurrence and Cycling in the Aquatic Environment: A Comparison between Freshwater and Seawater. Water 15: 147.
https://doi.org/10.3390/w1501014 - WIŁKOMIRSKI B., SUDNIK-WÓCIKOWSKA B., GALERA H., WIERZBICKA M. 2011. Railway transportation as a serius source of organic and inorganic pollution. Water, Air, & and Soil Pollution 218: 333–345.
https://doi.org/10.1007/s11270-010-0645-0 - WIECZORKOWSKA G., WIERZBIŃSKI J. 2011. Statystyka. Od teorii do praktyki. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
- WONG C.S.C, LI X., THORNTON I. 2006. Urban environmental geochemistry of trace metals. Environmental Pollution 142, 1: 1–16.
https://doi.org/10.1016/j.envpol.2005.09.004 - WYCZÓŁKOWSKI J. 1957. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Zabrze. Wyd. Geol., Warszawa.
- VESELSKÁ V., MAJZLAN J. 2016. Environmental impact and potential utilization of historical Cu-Fe-Co slags. Environmental Science and Pollution Research 23: 7308–7323.
https://doi.org/10.1007/s11356-015-5861-16 - YAMMANI S.R., REDDY T.V.K., REDDY M.R.K., 2008. Identification of influencing factors for groundwater quality variation using multivariate analysis. Environmental Geology., 55: 9–16.
https://doi.org/10.1007/s00254-007-0958-5 - ZGŁOBICKI W. 2008. Geochemiczny zapis działalności człowieka w osadach stokowych i rzecznych. Wyd. UMCS, Lublin.
- ZHANG W., FENG H., CHANG J., QU J., XIE H., YU L. 2015. Heavy metal contamination in surface sediments of Yangtze River intertidal zone: an assessment from different indexes. Environmental Pollution 157: 1533–1543. DOI: 10.1016/j.envpol.2009.01.007
- ZIELONKA U., HŁAWICZKA S., FUDAŁA J., 2005. Wskaźniki emisji rtęci z procesów produkcji chloru metodą rtęciową. Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, 9, 5: 157–161.
- ZŁOTY A. 2008. Ligota. Murcki i inne szkice historyczne. Bractwo Gospodarcze Związku górnośląskiego, Katowice.