Na wołoskich rubieżach. Kolonizacja i kierunki migracji ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)

Nowak, Krzysztof

doi:10.14746/bp.2022.29.22

Abstract

Na wołoskich rubieżach. Kolonizacja i kierunki nigracji ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii) Artykuł omawia historiografię problemu dziejów oraz kierunków migracji osadników Wołochów przybyłych na geograficzne pogranicze Śląska, Kisuc i Moraw czyli historyczne oraz polityczne pogranicze między Polską, Czechami i Węgrami w I połowie XVI wieku. Sprawy te budziły i budzą kontrowersje od wielu lat. Obszar ten stanowił punkt końcowy wędrówek Wołochów w kierunku zachodnim i dlatego powstało wiele niejasności co do miejsc skąd przybywali i gdzie się przemieszczali. Najbardziej udokumentowaną źródłowo publikacją naukową na ten temat pozostaje nadal praca czeskiego badacza Josefa Macůrka z 1959 a więc sprzed (niestety) ponad 60 lat!

References

Komorowski Piotr, Chronografia albo dziejopis żywiecki, wyd. S. Grodziski i I. Dwornicka, żywiec 1987.
Search in Google Scholar Back to article
Opis powinności wałaskich z 1647 roku, Acta Historica Silesiae Superioris, red. I. Panic, t. 15, Cieszyn 2004.
Search in Google Scholar Back to article
Urbarz cieszyński z 1577 r., Acta Historica Silesiae Superioris, red. I. Panic, t. 9, Cieszyn 2001.
Search in Google Scholar Back to article
Urbarz cieszyński z 1621 r., Acta Historica Silesiae Superioris, red. I. Panic, t. 12, Cieszyn 2003.
Search in Google Scholar Back to article
Al Saheb Jan, Valašska kolonizace na Těšínsku v 16.–18. stoleti [w:] Těšínsko v proměnách staletí. Sborník přednášek z let 2008–2009 k dějinám Těšínského Slezska, red. R. Jež, D. Pindur, Český Těšín 2010, s. 71–78.
Search in Google Scholar Back to article
Bacowie i Wałasi, Kultura pasterska na pograniczu polsko-słowackim, red. E. Kocój, J. Michałek, Cieszyn 2018.
Search in Google Scholar Back to article
Broda Józef, Gospodarka leśna w dobrach żywieckich do końca XVIII w., Warszawa 1956.
Search in Google Scholar Back to article
Chaloupecký Václav, Valaši na Slovensku, Praha 1947.
Search in Google Scholar Back to article
Chlebowczyk Józef, Gospodarka Komory Cieszyńskiej na przełomie XVII i XVII wieku oraz w pierwszej połowie XVIII wieku, Wrocław 1966.
Search in Google Scholar Back to article
Czajkowski Jerzy, Czy Wołosi to Włosi? [w:] Huculi, Bojkowie, Łemkowie — tradycja i współczesność, red. J. Cząstka-Kłapyta, Kraków 2008, s. 13–28.
Search in Google Scholar Back to article
Czajkowski Jerzy, Studia nad Łemkowszczyną, Sanok 1999.
Search in Google Scholar Back to article
Čadca a okolie, red. P. Maráky, L. Šeliga, Martin 1981.
Search in Google Scholar Back to article
Dávidek Václav, Osídlení Těšínska Valachy. Studie podle urbářů panství z let 1577, 1621, 1692 a 1755, Praha 1940.
Search in Google Scholar Back to article
Dobrowolski Kazimierz, Dwa studia nad powstaniem kultury ludowej w Karpatach Zachodnich [w:] Studia Historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, Kraków 1938, s. 181–246 [odbitka].
Search in Google Scholar Back to article
Dobrowolski Kazimierz, Migracje wołoskie na ziemiach polskich [w:] Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie 28 listopada do 4 grudnia 1930 r., t. 1 (Referaty), Lwów 1930 (odbitka).
Search in Google Scholar Back to article
Dobrowolski Kazimierz, Studia nad kulturą pasterską w Karpatach północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV–XX wieku, „Wierchy” 1960, t. 29, s. 7–51.
Search in Google Scholar Back to article
Dobrowolski Kazimierz, Studia nad pochodzeniem ludności pasterskiej w Karpatach Zachodnich, Kraków 1953.
Search in Google Scholar Back to article
Drăganu Nicolae, Românii în veacurile IX–XIV pe baza toponimiei și a onomasticei, București 1933.
Search in Google Scholar Back to article
Dudašova-Kriššákova Júlia, Goralské nárečia (Odraz slovensko-poľských jazykových kontaktov na fonologickej rovine), Bratislava 1993.
Search in Google Scholar Back to article
Dudašova-Kriššákova Júlia, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov 2017.
Search in Google Scholar Back to article
Gładysz Mieczysław, Zarys organizacji i planu badań etnograficznych na Śląsku, „Zaranie śląskie” 1939, t. 2, nr 4, s. 90–95.
Search in Google Scholar Back to article
Gotkiewicz Marian, Polskie osadnictwo Czadeckiego i Orawy, Katowice 1939.
Search in Google Scholar Back to article
Grobelný Andělin, Pitronová Blanka, Urbář Těšínské Komory z r.1647, Opava 1960.
Search in Google Scholar Back to article
Jawor Grzegorz, Ethnic aspects of settlement in ius valachicum in medieval Poland (from the 14th to the beginning of the 16th century), „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2015, t. 22, nr 1, s. 47–57.10.14746/bp.2015.22.4
Search in Google Scholar Back to article
Jawor Grzegorz, La colonisation valaque sur les versants nord des Carpates pendant le Petit Âge Glaciaire (aux XVe et XVIe siècles), „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2018, t. 25, s. 251–268.10.14746/bp.2018.25.14
Search in Google Scholar Back to article
Jawor Grzegorz, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2004.
Search in Google Scholar Back to article
Kadlec Karel, Valaši a valašské právo v zemích slovanských a uherskich. S úvodem podávajícím přehled theorií o vzniku rumunského národa, Praha 1916.
Search in Google Scholar Back to article
Kavuljak Andrej, Valaši na Slovensku, Turčiansky Svätý Martin 1933.
Search in Google Scholar Back to article
Kłapyta Piotr, Wołoskie osadnictwo w Karpatach w aspekcie historyczno-geograficznym [w:] Kultura pasterska łuku Karpat i jej oddziaływanie na kulturę Babiogórców. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Babiogórskie Centrum Kultury w Zawoi z okazji 30. „Babiogórskiej Jesieni”, 19 września 2014 r., red. U. Janicka-Krzywda, Kraków–Zawoja 2014, s. 9–26.
Search in Google Scholar Back to article
Kopczyńska-Jaworska Barbara, Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, „Etnografia Polska” 1961, t. 5, s. 227–231.
Search in Google Scholar Back to article
Korbelářová Irena, Žáček Rudolf, Těšínsko — země Koruny české/ Ducatus Tessinensis — terra Coronae Regni Bohemiae (k dějinám knížectví od počátků do 18. století), Český Těšín 2008.
Search in Google Scholar Back to article
Londzin Józef, ks., Nasze prawa do Czacańskiego, „Gwiazdka Cieszyńska” nr 45, 13.06.1919.
Search in Google Scholar Back to article
Łemkowie w historii i kulturze Karpat, red. J. Czajkowski, Rzeszów 1992.
Search in Google Scholar Back to article
Macůrek Josef, Valaši v západních Karpatech v 15.–18. století. K déjinám osídlení a hospodářskospolečenského vývoje jižního Těšínska, jihozápadního Polska, severozápadního Slovenska a východní Moravy, Ostrava 1959.
Search in Google Scholar Back to article
Mrózek Robert, Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, Katowice 1984.
Search in Google Scholar Back to article
Nowak Krzysztof, Kwestia słowacka w opiniach polskich na Śląsku Cieszyńskim w latach 1918–1920 [w:] Śląsk Cieszyński u zarania polskiej i czechosłowackiej niepodległości, red. K. Nowak, Cieszyn 1999, s. 31–58.
Search in Google Scholar Back to article
Nowak Krzysztof, Ziemia Czadecka — jej dzieje i walory krajoznawcze. Badania nad przeszłością górali czadeckich w Czadeckiem i na Bukowinie [w:] Polacy z Bukowiny. Ich losy i kultura źródłem tożsamości narodowej, red. C. Osękowski, żary 2002, s. 64–84.
Search in Google Scholar Back to article
Ondřeka Zbyšek, Slezsko a Těšínské Slezsko na starých mapach [w:] Těšínsko w proměnách staletí. Sborník přednášek z let 2008–2009 k dějinám Těšínského Slezska, red. R. Jež, D. Pindur, Český Těšín 2010, s. 163–184.
Search in Google Scholar Back to article
Panic Idzi, Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528–1653). Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do współczesności, red. I. Panic, t. 3, Cieszyn 2011.
Search in Google Scholar Back to article
Pindur David, Książę czasów przełomu. Kazimierz II cieszyński (1450–1528) i jego władztwo, Wrocław 2010.
Search in Google Scholar Back to article
Poniedziałek Zygmunt, Procesy osadnicze w Państwie Żywieckim (1608–1740), „Karta Groni” 1980, nr 9–10, s. 46–53.
Search in Google Scholar Back to article
Popiołek Franciszek, Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Katowice 1939.
Search in Google Scholar Back to article
Popiołek Franciszek, Początki zasiedlania Beskidów Śląskich, „IV Rocznik Oddziału PTT Beskid śląski w Cieszynie”, Cieszyn 1933, s. 34–49.
Search in Google Scholar Back to article
Prasek Vincent, Kolik bylo valašských vojvodství?, „Selský archiv” 1903, t. 2, s. 83–92.
Search in Google Scholar Back to article
Prasek Vincent, Valaši na Frýdecku, „Věstník Matice Opavské” 1895, t. 5, s. 1–8.
Search in Google Scholar Back to article
Ramšáková Anna, Nárečia horných Kysúc v okrese Čadca, Bratislava 2020.
Search in Google Scholar Back to article
Sawicki Ludomir, Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (wędrówki pasterskie w Karpatach III), „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” 1919, t. 14, s. 13–184.
Search in Google Scholar Back to article
Sawicki Ludomir, Szałaśnictwo na Wołoszczyźnie Morawskiej (wędrówki pasterskie w Karpatach II), „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” 1919, t. 14, s. 81–136.
Search in Google Scholar Back to article
Semkowicz Władysław, Cieszyńskie a okręg Czadecki, „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego” 1919–1920, t. 38, nr 3, s. 22–24.
Search in Google Scholar Back to article
Spyra Janusz, Śląsk Cieszyński w okresie 1653–1848. Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do współczesności, red. I. Panic, t. 4, Cieszyn 2012.
Search in Google Scholar Back to article
Szczotka Paweł, O gwarach czadeckich [w:] Czadecka ojcowizna, red. K. Nowak, Lublin 2000, s. 63–77.
Search in Google Scholar Back to article
Szczotka Paweł, Próba wyznaczenia współczesnej granicy pomiędzy dialektem śląskim i dialektem małopolskim w Czadeckiem (Kisuce. Z pogranicza językowego polsko-słowackiego), „Studia z Filo logii Polskiej i Słowiańskiej” 2000, t. 36, s. 135–154.
Search in Google Scholar Back to article
Szczotka Stanisław, Stosunki Żywiecczyzny ze Śląskiem od XVI wieku do upadku Rzeczypospolitej, Katowice 1938.
Search in Google Scholar Back to article
Szczotka Stanisław, Studia z dziejów prawa wołoskiego w Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1949, nr 2, s. 356–418.
Search in Google Scholar Back to article
Štibrány Vojtěch, Vzbura hornokisuckého l’udu roku 1703, „Slezský sbornik” 1959, t. 4, s. 349–358.
Search in Google Scholar Back to article
Štika Jaroslav, Etnografický region Moravské Valašsko, Ostrava 1973.
Search in Google Scholar Back to article
Štika Jaroslav, Valaši a Valašsko. O puvodů Valachů, valašské kolonizaci, vzniku a historii moravského Valašska a take o karpatských salašich, Rožnov pod Radhoštěm 2007.
Search in Google Scholar Back to article
Válek Josef, Poznámky k mapě moravského Valašska, „Časopis Moravského muzea zemského” 1907, t. 7, s. 51–85; 1908, t. 8, s. 81–118; 1909, t. 9, s. 109–130; 1910, t. 10, s. 133–146, 289–304; 1911, t. 11, s. 123–135.
Search in Google Scholar Back to article
Velička Drahomír, Dejiny osídlenia Kysúc, Martin 2017.
Search in Google Scholar Back to article
Wolski Krzysztof, Stan polskich badań nad osadnictwem wołoskim na północ od Karpat, „Rocznik Przemyski” 1958, t. 9, s. 211–225.
Search in Google Scholar Back to article
Wołoskie dziedzictwo Karpat, red. J. Szymik, L. Richter, Czeski Cieszyn 2008.
Search in Google Scholar Back to article
Žilinčik Ivan, Stručný náčrt osídlenia horných Kýsuc a hraničných sporov o toto územie [w:] Czadecka ojcowizna, red. K. Nowak, Lublin 2000, s. 36–50.
Search in Google Scholar Back to article
https://vlachs-project.eu/map/localities/1584 [dostęp: 5.07.2022].
Search in Google Scholar Back to article

Na wołoskich rubieżach. Kolonizacja i kierunki migracji ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)

Abstract

Paradigm

My account